آفتابسوختگی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
برای دیگر کاربردها، آفتابسوختگی (ابهامزدایی) را ببینید.
آفتاب سوختگی نوعی التهاب پوستی است که در اثر مجاورت طولانی مدّت در آفتاب یا سایر منابع پرتو فرابنفش حاصل میشود. این سوختگی در اثر پرتو فرابنفش موجود در نور خورشید یا دستگاههای برنزهکننده (سولاریوم) بهوجود میآید.[۱] از نشانههای آن میتوان سرخی بیش از حد پوست، دردناک شدن و گاهی ایجاد تاول را نام برد.
آفتاب سوختگی هنگامی رخ میدهد که مقدار تابش اشعه خورشید یا سایر منابع نوری حاوی پرتو فرابنفش بیش از توانایی رنگدانه محافظتکننده پوست بدن یعنی ملانین باشد[نیازمند منبع].
آسیبها[ویرایش]
آفتاب سوختگی شدید به همان اندازه سوختگی حرارتی وخیم است و ممکن است همان اثرات عمومی مانند تاول زدن، ورم و تب را داشته باشد؛ بنابراین نباید آفتاب سوختگی را بیاهمیت انگاشت. هرسال بسیاری از افراد در نتیجه قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید فوت میکنند و میلیونها نفر دچار آفتابسوختگی میشوند.
آفتابسوختگی برخلاف سوختگی حرارتی فوراً تظاهر نمیکند.
بنابراین هنگامی که دردناکی و قرمزی پوست شروع میشود، آسیب پوستی از قبل رخ دادهاست. درد در ۶ تا ۴۸ ساعت ابتدایی پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب شدید بیشترین شدت را دارد. در موارد شدید ممکن است پوست تاول بزند. تورم پوست، به خصوص پاها شایع است.
سمومی در بدن به علت آفتاب سوختگی آزاد میشوند و باعث ایجاد تب به صورت یک علامت معمول میشوند. پوسته ریزی معمولاً سه تا هشت روز پس از قرارگرفتن در معرض آفتاب شدید رخ میدهد.
سرطان، آب مروارید و آسیبهای دراز مدت[ویرایش]
عواقب درازمدت سالهای متوالی قرار گرفتن در معرض نور تند خورشید نیز مهم هستند.
یک بار آفتاب سوختگی همراه با تاول زدن پوست احتمال سرطان سلولهای رنگی پوست (ملانوسیتها) را که ملانوم نامیده میشود دو برابر میکند. قرار گرفتن مداوم در معرض نور خورشید باعث پیری زودرس پوست و ایجاد چین و چروک در آن میشود. لکههای پیری (lentigo) نتیجه تابش نور خورشید به پوست هستند.
سرطان پوست (چه از نوع سلول پایهای و چه از نوع سلول فلسی) مستقیماً با میزان قرار گرفتن در معرض آفتاب (که بر حسب دو عامل رنگدانههای پوست و ساعات زیر آفتاب بودن معین میشود) ارتباط دارد.
نهایتاً در معرض قرارگیری به نور خورشید و صدمه ناشی از پرتو فرابنفش در ایجاد آب مروارید دخیل دانسته شدهاست.[۱]
عوامل افزایش آفتابسوختگی[ویرایش]
عواملی که حساسیت شخص را نسبت به آفتابسوختگی افزایش میدهد عبارتاند از:
پیشگیری از آفتابسوختگی[ویرایش]
لایهبرداری پوست پس از آفتابسوختگی. آسیبدیدن لایههای پایینی روپوست سبب لایهبرداری سریع لایههای بالاتر میشود.
کرمهای ضدآفتاب بسیار مؤثری برای محافظت در برابر پرتوهای فرابنفش UVA و فرابنفش (به ترتیب پرتو فرابنفش دارای طول موج بلند و کوتاه)، که اجزای نور خورشید هستند، مسئول سوختن و تغییرات سرطانی در پوست هستند.
کرم ضدآفتاب، لباسهای پوشاننده و عینکهای آفتابی ضد پرتو فرابنفش، همگی برای پیشگیری از قرار گرفتن در برابر نور خورشید توصیه میشوند. استفاده از کرم ضدآفتاب دارای فاکتور محافظتی نور خورشید (SPF) بالا توصیه میشود. اعداد بالاتر SPF بیانگر قدرت محافظت بیشتر کرم است. متأسفانه راهی برای «برنزه شدن بیخطر» در آفتاب وجود ندارد.
تسکین دادن آفتابسوختگی
اگر دچار آفتاب سوختگی شُدید:
در صورتی که به همراه آفتاب سوختگی تب دارید یا تاولهای پر از مایع، سرگیجه یا اشکالات بینایی به همراه آفتاب سوختگی وجود دارند، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.